Önsöz Bilime, edebiyata, sanata değer katan tüm erdemli insanların anısına… Felsefe ile matematik abi kardeş gibidir. Bu kardeşlikte zaman zaman felsefe, düşünce anlamında matematiğe ağabeylik yapar. Düşüncenin hayat bulmasını da küçük kardeş matematik sağlar. Zaman zaman da çözüm ve önerilerle matematik de
Acımasız Ballı Dünya: Kovan
okuma süresi: 5 dk.
Arı kovanlarının içinde büyüdüm. Dedem, amcam ve babam dönem dönem arıcılık yaptılar. Ben, kardeşlerim ve amca çocukları arı kovanları temizlenirken, kovandan bal alınırken, oğul arıları kovanlara yerleştirilirken ve çamur ya da tahtadan kovan yapılırken yardımcı olurduk. Arı kovanlarından yayılan uğultu ve arıların çevrede gezinirken çıkardıkları vızıltı bizlere ninni gibi gelirdi. Arı sokmalarından korkmazdık. Bazen kovanların önlerinde elimizde bir tahta veya çalı parçasıyla bal arılarına ve kovanlara musallat olan kırmızı (eşek) arıları kovalardık. Kovan ve arılara yabancı olmayan biri olarak Laline Paull’un kaleme aldığı Kovan(*) romanını merakla ve zevkle okudum. Ve bu sayede, arılarla ilgili bildiklerim hem daha da zenginleşti ve
HAW: Bir Köpeğin (Sk: 107’nin) Serencamı
okuma süresi: 4 dk.
Haw, Kemal Varol’un yeni yayınlanan romanı. Kemal Varol, mutlak hegemonya isteyen kutsal hiyerarşi ile örgütlenmiş derin devletin, resmi ideoloji ve siyasi rejimin yıkıcı etkisinin en çok hissedildiği coğrafyada, 1977’de Diyarbakır’da doğmuş, çocukluğunda 12 Eylül darbesinin, gençliğinde Kürt ulusal hareketi ile Devlet arasında süren savaşın tüm olumsuzluklarını görüp yaşamış biridir. Görüp yaşadıklarına dair duygu ve düşüncelerini bazen yazı ve bazen şiirleriyle bizlerle paylaşıyor. Haw romanı da bunlardan biri. Kemal Varol, Haw romanında Güneylilerle Kuzeylilerin (yani Kürtlerle Devletin) savaşını bir köpeğin gözünden anlatmaktadır. Yazar bu eseriyle “çağının en iyi tanığı edebiyattır” önermesinin doğruluğunu bir kez daha doğrulamakta ve topluma esastan bir ayna
“Yasaklarda Üşüyorum”, Êdî Bese
okuma süresi: 3 dk.
“ben bağrıma bazalt taşı basmışım/ kırıcılar kalbimi eder talan” Cehennemde Üşüyorum’un ardından Cumali Eşsizoğlu’nun “üşüyorum” dizisinde ikinci şiir kitabı Yasaklarda Üşüyorum adıyla okurlarıyla buluştu. Üşümek; ısı yokluğu, azlığı veya ısı kaybından etkilenmek, soğuğun etkisini duymak olarak tanımlanır. Fizik yasalarına göre farklı sıcaklıklara sahip cisimler birbirleriyle temas ettiklerinde aralarında ısı alışverişi gerçekleşir ve sıcak cisimden soğuk cisme bir ısı akışı olur. Böylesi durumlarda sıcak cismin sıcaklığı düşer. Her canlının vücut sıcaklığı kendine özgüdür, sağlıklı bir insanın vücut sıcaklığı normalde 36-370C dır. İç (hastalık vs.) ve dış (ortam sıcaklığı) etkilere göre bu sıcaklık değişebilir. Vücut ısısı bu sabit sıcaklığın üstüne çıktığında ateşimiz
“Kürdüm Doğruyum Çalışkanım”
okuma süresi: 3 dk.
Yazının başlığını Ufuk Coşkun’un Kaldırım Yayınları’nca yayınlanan kitabının adından aldım. Kitabın isminde bir ironi var. Ufuk Coşkun Kürt değil, ama Kürt sorunu çözülene kadar Kürt olduğunu söyleyen biri. Kanımca meramının iyi anlaşılması için kitabına Kürdüm Doğruyum Çalışkanım ismini vermiş. Ufuk Coşkun bir eğitimci, bir sivil düşünce aktivisti. Kitabında Milli Eğitim Sistemi, Anadilde Eğitim, Kürtçe ve Buruk Kürt Çocukları gibi konuları eleştirel bir yaklaşımla ele alıp ciddi bir şekilde milli eğitimle ilgili eleştiride bulunuyor. Tevhid-i Tedrisat’ın eğitim açısından neden olduğu sorunlar ve sistem içerisinde ötekileştirilen Kürtleri ve sorunlarını ele alıyor. Türkiye’deki milli eğitim sistemi ve bu eğitim sistemi içerisinde travmatik uygulamalara
“Abi Bu Bizi Anlati!”
okuma süresi: 6 dk.
Gezmeyi sever, hele Diyarbakır ve Ergani’ye gitmeye bayılırım. Bu yıl ilki Mayıs ayında, ikincisi de Eylül ve Ekim ayları arasında olmak üzere Diyarbakır ve Ergani’ye iki gezim oldu. Bu gezilerimde genellikle akrabalarımı, arkadaşlarımı ziyaret ettim, onlarla buluşup sohbetler ettim, hatırlarını sorup dertleştim. Bol bol güzel yemekler yedim. Son gezimde bazı işlerim nedeniyle çoğunlukla Ergani’de kaldım. Sadece bir gün günü birliğine amcam kızını ve ailesini görmek için eşim Sevgi’yle Maden’e gittim. İstanbul’a dönüşüme 4 gün kala Diyarbakır’a geçtim. Diyarbakır’da ancak sınırlı sayıda dostlarımı ziyaret edebildim. Zamanımın çoğunu kardeşim Şahin, eşi İkbal ve güzel yeğenim Aleynasu ile geçirdim. Şahin, Cumartesi ve Pazar
Yarasına Küsmüş İnsanların Öyküleri
okuma süresi: 4 dk.
“Gücünü iradesiz iradelere borçlu olanlar ve bu güce tapan gönüllü köleler benim gibileri sevemezler.” Erdinç Gültekin İnsanın ne zaman, nerede olacağı hiç belli olmuyor. Diyarbakır-Ergani’de annemin bahçesindeyim. Baharın yeşilliği her tarafı kaplamış, Mayıs ayının yüzü suyu hürmetine bahçede var olan bütün güzellikler çiçeklenmiş. Bahçe renklerin gökkuşağı sanki. Güneş ışıklarının bir oyunu değil de, renkler gerçeğin ta kendisi burada. Kelebek ve arıların renklerle dans edişleri ve renklerin yapraklara ve güllere taç oluşu insanı farklılaştırıyor. Gölgede kuşların sesini dinlemek, güller arasında gezinip renk ve kokularından sarhoş olup hayranlıkla eşsiz güzelliği yaşamak insanı çok güzel duygulara uçuruyor. Zaman unutuluyor. Böyle bir ortamda kız
“Bêje Çiyayêreş, Ceylanı Nasıl Yem Ettin Kurda”
okuma süresi: 4 dk.
Uğuldayan rüzgârın buz tutmuş camlara savurarak vurduğu kar tanelerinin insanın içini ürperttiği soğuk gecelerde sıcak soba başındaki anlatıcıların sesinde yankılanan masallar ve efsaneler çocukluğumuzda bizlerin yaşamına renk katardı. Gecenin karanlığında bir parlayıp bir sönen yıldızlar gibi dünyamızı aydınlatır, bizleri hayali güzel bir yolculuğa çıkarırdı. Anlatılan bu efsanelerde mutlaka anlatılmak istenen bir şeyler olurdu ve anlatılanlardan herkes kendi payına düşeni alırdı. Efsaneler zaten anlatılmak için vardır. Anlatım için de dinleyicilerin olması gerekir. Anlatılan, anlatıcı ve dinleyici üçlemesi gerçekleştiğinde efsanelerin büyüsü gerçekleşir; nesiller boyu aktarımı sonucu yeniden kendisini var ederek tarihteki yolculuğu devam etmiş olurdu. Babam ve Zelo Nenem iyi birer masal
Kahvehanelere Resmi Olmayan Bir Bakışla Bakmak
14-29 Mayıs 2013 tarihleri arasında Diyarbakır, Ergani ve Çermik’te bulundum. Bu süre zarfında kahvehanelerin çokluğuna bir kez daha yeniden tanık oldum ve zaman zaman bu konuda yapılan şikâyetleri dinledim. İstanbul’a dönünce de bu konuda ufak çaplı bir araştırma yaptım. Kahvehaneler bana yabancı mekânlar değil aslında. 1960 ve 1970’li yıllarda babam Cuma Üzülmez ve amcam Yahya Üzülmez Ergani’de, dayım Niyazı Değirmenci Çermik’te, dayım Veyis Değirmenci Ankara’da, kirvem Palas Musto Ergani’de kahvehane çalıştırırlardı. Değişik dönemlerde kendim de Ergani ve İstanbul’da bazen garson ve bazen de ocakta çay demleyen olarak çalıştım. Çayın demlenmesi, demlenen çayın kırılması, çayların bardaklara doldurulması, çayların servise hazırlaması ve
AMED: Diyarbakır’ın İlk Kürtçe Ansiklopedisi
okuma süresi: 4 dk.
“Anadilim benim derim ve diğer diller ise giysilerimdir. İnsan ne zaman isterse kendi isteklerine göre giysilerini değiştirebilir ama derisini değiştiremez.” -Antti Jalava Diyarbakırlı olmam, dahası Diyarbakır’ın günümüzde yüklenmiş olduğu misyon nedeniyle Diyarbakır’da olan veya yapılan her güzel şey beni fazlasıyla duygulandırır ve sevindirir. Amed Tîgrîs ve Yildiz Çakar’ın birlikte hazırlamış oldukları AMED Erdnîgarî, Dîrok, Çand (Amed Coğrafya, Tarih, Kültür) kitabı elime geçtiğinde hem duygulandım ve hem de çok sevindim. Çünkü yeni yayınlanan bu eser bildiğim kadarıyla Diyarbakır hakkında yayınlanmış ilk Kürtçe ansiklopedi niteliğinde eserdir. AMED Erdnîgarî, Dîrok, Çand üç yılı aşkın bir zamanda hazırlanmış, eserin ortaya çıkışı için titiz bir
Bir Kin Romanı: JAR
okuma süresi: 5 dk.
“Bir insan bir birey olarak sadece kendi kişisel hayatını yaşamaz. Aynı zamanda, bilinçli ya da bilinçsiz, kendi dönemini ve çağdaşlarının hayatını da yaşar.” –Thomas Mann Roman okumayı severim. Çocukluğumdan beri okurum. İlk okuduğum roman Yaşar Kemal’in İnce Memed romanıdır. Okuduğumda beni müthiş etkilemişti. Roman okumayı sevmemin nedeni belki de İnce Memed ve Yaşar Kemal’den ötürüdür. Okuduğum romanların İnce Memed romanı gibi kurgusu, anlatımı, betimlemeleri, mesajı doğru ve duru olduğunda, okurken beni içine çektiğinde ya da sürüklediğinde okumanın zevkine varırım. Yeni elime geçen Jar romanını da keyif alarak, okumanın zevkine vararak okudum. Kemal Varol, Jar adlı romanında 12 Eylül darbesinin ya